Ο μεγαλομάρτυρας της επιστήμης Τζορντάνο Μπρούνο

Nikos Samios

Σχεδόν τρεις αιώνες μετά, στο ίδιο σημείο όπου δολοφονήθηκε απ' την χριστιανική Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο Τζορντάνο Μπρούνο, οι Ιταλοί έστησαν ανδριάντα του. Ο Μπρούνο χαράχτηκε στην ιστορία ως το σύμβολο της ελεύθερης έκφρασης, ως ο μεγάλος εκείνος ανθρώπος που αναζήτησε την αλήθεια δίχως να φοβηθεί το κόστος. Το ανήσυχο πνεύμα του σαν φάρος φωτίζει την σύγχρονη επιστήμη και φιλοσοφία. Ας συνεχίσει να φωτίζει και τον 21ο αιώνα όπου η ελευθερία των ανθρώπων μοιάζει να κινδυνεύει και πάλι, και ξεπουλιέται ως φτηνό αντάλλαγμα τάχα για ασφάλεια, σωματική ή ψυχική, άλλοτε για να εξυπηρετήσει πολιτικές σκοπιμότητες κι άλλοτε μάταιες μεταφυσικές ελπίδες ...;

O Ιταλός Τζορντάνο Μπρούνο υπήρξε φιλόσοφος, ιερέας, κοσμολόγος και αποκρυφιστής. Ο Μπρούνο είναι γνωστός για το μνημονικό του σύστημα, βασισμένο στην οργανωμένη γνώση, και ως πρώιμος υπέρμαχος της ιδέας ενός άπειρου και ομοιογενούς σύμπαντος. Για τον Τζορντάνο Μπρούνο το σύμπαν ήταν άπειρο και υπήρχαν αναρίθμητοι κόσμοι, αναρίθμητα ηλιακά συστήματα που μπορεί να είχαν και εκείνα ζωή. Αυτές οι απόψεις φάνταζαν απίστευτες και αιρετικές για τους ανθρώπους του 16ου αιώνα. 
Οι ιεροεξεταστές της Βενετίας τον ανέκριναν και τον φυλάκισαν αφού έφτιαξαν μια μεγάλη λίστα με τις αιρετικές απόψεις του. Πέρα απ' τις κοσμολογικές του αντιλήψεις, η λίστα συμπεριλάμβανε και τις αιρετικές απόψεις του ότι ο Μωυσής και ο Ιησούς είχαν απλά γνώσεις μαγείας και ότι οι δυνάμεις τους δεν ήταν εκ Θεού. Επίσης δεν δεχόταν την γέννηση του Ιησού από παρθένο, και την ύπαρξη κόλασης. Αυτές οι πεποιθήσεις του σε συνδυασμό με τις φιλοσοφικές και επιστημονικές του αντιλήψεις οδήγησαν τους ιεροεξεταστές να τον κρατήσουν στην φυλακή για δύο χρόνια. Στην συνέχεια τον εξέδωσαν στην σκληρή Ιερά Εξέταση της Ρώμης. Έμεινε εκεί φυλακισμένος επί επτά ολόκληρα χρόνια κατά τα οποία τον ανέκριναν συνεχώς με απίστευτα βασανιστήρια. Εκείνος πεισματικά, όταν του λέγανε να αποκηρύξει τις ιδέες του απαντούσε ότι δεν είχε τίποτα να ανακαλέσει. Δεν του επέτρεπαν ούτε να διαβάζει ούτε να γράφει. Το κορμί του είχε γίνει ερείπιο και ο οργανισμός του ήταν καταβεβλημένος απ' την έλλειψη τροφής. Οι βασανιστές του θεωρούσαν ότι ήταν ευθύνη των συγγενών να τρέφουν τους φυλακισμένους μα ο Μπρούνο δεν είχε κανέναν.
Στις 21 Δεκεμβρίου του 1599 ο Μπρούνο οδηγήθηκε στο δικαστήριο εμπρός σε εννιά καρδινάλιους και έξι επισκόπους ενώ ένα μήνα μετά στις 20 Ιανουαρίου 1600, του δικαστηρίου προήδρευσε ο πάπας Κλήμης Η'. Παρά τους εξευτελισμούς, τα βασανιστήρια και τις ύβρεις δεν κατάφεραν να κάνουν τον Μπρούνο να λυγίσει. Δεν αρνήθηκε ούτε μία λέξη από όσα είχε πει και γράψει. Η απόφαση του δικαστηρίου ήταν απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη: Να καεί ζωντανός στην πυρά με την κατηγορία του αμετανόητου αιρετικού. Η απάντηση του Μπρούνο έχει χαραχτεί στην ιστορία: «Ίσως ο φόβος σας να με καταδικάσετε είναι μεγαλύτερος από τον δικό μου φόβο να το αποδεχθώ».17 Φεβρουαρίου 1600
Κελί σκοτεινό. Σωριασμένος στο πάτωμα, καταβεβλημένος και ξεχασμένος από όλους τους φίλους του μετράει την λιγοστή ώρα που απομένει μέχρι την εκτέλεση. Ακούει βήματα. Βήματα άγρια, τα γνωρίζει καλά. Η πανοπλία των φρουρών βγάζει έναν ανατριχιαστικό ήχο που πια ταυτίζεται με την αίσθηση του πόνου. Η πόρτα της φυλακής ανοίγει βίαια. Τον σηκώνουν και με δυσκολία στέκεται στα πόδια του. Τον φιμώνουν. Με την λιγοστή δύναμη που του έχει απομείνει προσπαθεί να περπατήσει μόνος του, να σταθεί περήφανος μπροστά στο τέλος του. Ο τόπος εκτέλεσης είναι το Campo de Fiori, η πλατεία των λουλουδιών. Με την συνοδεία των φρουρών προχωράει σταθερά προς το θάνατο. Μια ομάδα μοναχών ψέλνουν και τον χλευάζουν μέχρι τέλους προτρέποντας τον να αρνηθεί όλα όσα πιστεύει. Την ίδια ώρα τα βιβλία του καίγονται έξω απ' τον Άγιο Πέτρο.
Τον γδύνουν και τον δένουν στον πάσσαλο. Λίγο πριν παραδοθεί το κορμί του στις φλόγες ένας μοναχός τού προσφέρει τον εσταυρωμένο για να τον φιλήσει σαν μια στερνή ένδειξη μετάνοιας. Εκείνος αποστρέφει βίαια το πρόσωπό του απ' τον σταυρό. Ο πάσσαλος φλέγεται. Ακολουθεί το παρανάλωμά του μπροστά στα μνησίκακα μάτια εκατοντάδων παρευρισκομένων, κληρικών, μοναχών και λαού. Ο Τζορντάνο Μπρούνο, το ελεύθερο πνεύμα που αναζήτησε την αλήθεια μέχρι τέλους, ξεψυχάει. Ο θάνατος έρχεται να πάρει τη θέση της οδύνης που τα τελευταία χρόνια είναι κυρίαρχη. Επιτέλους ...; Κοιμάται, γίνεται όνειρο.
Σχεδόν τρεις αιώνες μετά, στο ίδιο σημείο όπου δολοφονήθηκε απ' την χριστιανική Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ο Τζορντάνο Μπρούνο, οι Ιταλοί έστησαν ανδριάντα του. Ο Μπρούνο χαράχτηκε στην ιστορία ως το σύμβολο της ελεύθερης έκφρασης, ως ο μεγάλος εκείνος ανθρώπος που αναζήτησε την αλήθεια δίχως να φοβηθεί το κόστος. Το ανήσυχο πνεύμα του σαν φάρος φωτίζει την σύγχρονη επιστήμη και φιλοσοφία. Ας συνεχίσει να φωτίζει και τον 21ο αιώνα όπου η ελευθερία των ανθρώπων μοιάζει να κινδυνεύει και πάλι, και ξεπουλιέται ως φτηνό αντάλλαγμα τάχα για ασφάλεια, σωματική ή ψυχική, άλλοτε για να εξυπηρετήσει πολιτικές σκοπιμότητες κι άλλοτε μάταιες μεταφυσικές ελπίδες ...;

http://http---ellinon-anava.pblogs.gr/2012/03/o-italos-tzorntano-mproyno-yphrxe-filosofos-iereas-kosmologos-ka.html